Cewnik Foleya to jedno z najczęściej stosowanych narzędzi w medycynie, wykorzystywane do odprowadzania moczu z pęcherza moczowego w różnych sytuacjach klinicznych. Może być używany zarówno krótkoterminowo, jak i długoterminowo, np. u pacjentów po operacjach, w opiece paliatywnej czy przy zatrzymaniu moczu. Prawidłowe założenie cewnika wymaga przestrzegania zasad aseptyki oraz znajomości procedury, aby zminimalizować ryzyko infekcji i powikłań. Jakie są najczęstsze wskazania do stosowania cewnika Foleya i jak wygląda proces jego zakładania krok po kroku?
Najczęstsze zastosowania cewnika Foleya
Cewnik Foleya znajduje zastosowanie w różnych dziedzinach medycyny, zarówno w sytuacjach nagłych, jak i w długotrwałej opiece nad pacjentem. Jego elastyczna budowa i możliwość napełnienia balonika w pęcherzu sprawiają, że jest bezpieczny i skuteczny w utrzymaniu drożności dróg moczowych.
Wskazania urologiczne:
- Zatrzymanie moczu – ostre lub przewlekłe, np. w przebiegu przerostu gruczołu krokowego.
- Monitorowanie diurezy u pacjentów w stanie krytycznym.
- Pobieranie jałowych próbek moczu do badań diagnostycznych.
- Opróżnianie pęcherza po operacjach urologicznych, np. po resekcji guza pęcherza.
W opiece paliatywnej:
- Kontrola nietrzymania moczu u pacjentów w terminalnym stadium choroby.
- Zapobieganie odleżynom u pacjentów leżących poprzez redukcję kontaktu skóry z moczem.
W chirurgii i pooperacyjnej opiece:
- Po operacjach ginekologicznych (np. cesarskie cięcie, histerektomia).
- Podczas zabiegów wymagających znieczulenia ogólnego, gdy pacjent nie jest w stanie samodzielnie oddawać moczu.
Inne zastosowania medyczne:
- Indukcja porodu – balonik cewnika Foleya może być stosowany do mechanicznego dojrzewania szyjki macicy.
- Tamowanie krwawienia, np. w przypadku epistaksji (krwawienia z nosa) poprzez zastosowanie cewnika w nosogardle.
Procedura zakładania cewnika Foleya krok po kroku
Zakładanie cewnika Foleya to procedura wymagająca sterylności, aby uniknąć zakażeń układu moczowego. Oto szczegółowy opis procesu.
1. Przygotowanie
Przed rozpoczęciem procedury należy zgromadzić niezbędne materiały:
- Cewnik Foleya odpowiedniego rozmiaru.
- Strzykawka z wodą destylowaną do napełnienia balonika.
- Worek na mocz.
- Środek antyseptyczny.
- Rękawiczki jałowe.
- Lubrykant na bazie wody.
- Jałowa serweta ochronna.
Przygotowanie pacjenta:
- Wyjaśnij procedurę pacjentowi i uzyskaj jego zgodę.
- Ułóż pacjenta w odpowiedniej pozycji:
- Kobiety: pozycja litotomijna (nogi ugięte, stopy na podkładkach).
- Mężczyźni: pozycja na plecach z wyprostowanymi nogami.
- Zadbaj o intymność pacjenta.
2. Zakładanie cewnika
Dezynfekcja okolic intymnych:
- Oczyść ujście cewki moczowej środkiem antyseptycznym.
- U kobiet: przemyj najpierw prawe wargi sromowe, potem lewe i na końcu środek.
- U mężczyzn: przemyj żołądź okrężnymi ruchami od ujścia cewki na zewnątrz.
Przygotowanie cewnika:
- Nałóż lubrykant na końcówkę cewnika.
- Podłącz strzykawkę z wodą destylowaną do portu balonika.
Wprowadzenie cewnika:
- Kobiety: Delikatnie rozchyl wargi sromowe i wprowadź cewnik na głębokość 5–7,5 cm, aż pojawi się mocz.
- Mężczyźni: Unieś prącie pod kątem 60–90 stopni i wprowadź cewnik na głębokość 15–20 cm, aż pojawi się mocz.
Napełnienie balonika:
- Po pojawieniu się moczu wprowadź cewnik jeszcze o 2–3 cm.
- Napełnij balonik wodą destylowaną (zwykle 5–10 ml, zgodnie z zaleceniami producenta).
Zabezpieczenie cewnika:
- Delikatnie pociągnij cewnik, aby upewnić się, że balonik jest w pęcherzu.
- Przymocuj rurkę do uda pacjenta za pomocą taśmy lub specjalnego uchwytu.
- Umieść worek na mocz poniżej poziomu pęcherza, aby zapobiec cofaniu się moczu.
Po zakończeniu procedury
- Upewnij się, że mocz swobodnie spływa do worka.
- Usuń rękawiczki i umyj ręce.
- Zapisz procedurę w dokumentacji medycznej (data założenia, rozmiar cewnika itp.).
Uwagi dotyczące bezpieczeństwa
- Zawsze sprawdzaj, czy pacjent nie jest uczulony na lateks.
- Nigdy nie napełniaj balonika przed upewnieniem się, że cewnik jest w pęcherzu.
- Monitoruj pacjenta pod kątem objawów infekcji dróg moczowych.
Cewnik Foleya jest niezwykle przydatnym narzędziem w medycynie, ale jego zakładanie wymaga precyzji i przestrzegania zasad aseptyki, aby zapewnić bezpieczeństwo pacjenta i skuteczność procedury.